बेळगाव लाईव्ह : पर्यावरणाच्या असमतोलामुळे आणि बेभरवशी पावसामुळे बेळगावच्या पारंपरिक भातशेतीला फाटा देण्यात येत आहे. मात्र शेतशिवारात नवनवीन प्रयोग राबविण्यात बेळगावचे शेतकरी प्रसिद्धी आणि यश मिळवत आहेत याचेच उदाहरण बस्तवाड येथील प्रगतशील शेतकरी ब्रम्हानंद गौरगोंडा यांच्याकडे पाहिल्यावर येते. बस्तवाड येथे अनेक ‘ड्रॅगन फ्रुट’ या बहुउपयोगी फळाची लागवड करत या शेतकऱ्याने मोठे यश मिळविले आहे.
मधुमेह नियंत्रित करणे, कोलेस्टेरॉल कमी करणे आणि हृदयाचे आरोग्य सुधारणे यासारख्या कार्यक्षमतेसाठी प्रसिद्ध असलेल्या ड्रॅगन फळाला अलिकडच्या वर्षांत देशभरात आणि जगभरातील बाजारपेठेत मोठी मागणी आहे. हीच बाब हेरून ब्रम्हानंद गौरगोंडा या २३ वर्षीय तरुण शेतकऱ्याने त्याच्या वडिलांनी अनेक दशकांपूर्वी सोडलेली शेती पुन्हा एकदा फुलविण्याचा निर्णय घेतला. गौरगोंडा यांनी बेळगाव तालुक्यातील बस्तवाड गावातील आपल्या शेतजमिनीत ड्रॅगन फळाची लागवड करण्यासाठी पुढाकार घेत भरघोस पीक घेतले आहे.
इतरांपेक्षा काहीतरी नवीन शेती करण्याचा ट्रेंड ब्रम्हानंद गौरगोंडा यांनी आणला आहे. यामाध्यमातून समृद्ध जीवन जगता येईल या हेतूने ड्रॅगन फ्रूटची लागवड केली. या भागात खूप कमी शेतकऱ्यांनी या पिकाचा विचार केला असेल. या परिसरात गेल्या अनेक दशकांपासून सोडलेला शेती व्यवसाय पुनरुज्जीवित करण्याचा निर्णय ब्रम्हानंद गौरगोंडा यांनी घेतला. शेतीच्या क्षेत्रात कसून अभ्यास करत, ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर शेतीविषयक अभ्यास जाणून घेत ड्रॅगन फ्रुट संदर्भात विशेष प्रयोग करण्याचा निर्णय त्यांनी घेतला.
ड्रॅगन फ्रूटची मागणी आणि आरोग्याशी निगडीत फायद्यांबद्दल जाणून घेतल्यानंतर त्यांनी स्वतः या फळाची लागवड करण्याचा निर्णय घेतला. बस्तवाड येथे ३.५ एकर जमिनीत त्यांनी या पिकाची लागवड केली असून यासाठी त्यांनी हैद्राबादमधील शेंगारेड्डी गावातील एका संस्थेशी संपर्क साधला. आणि बेळगावमध्येही ड्रॅगन फ्रूटची लागवड करता येऊ शकते याची खात्री मिळविली.
शेंगारेड्डी येथे ड्रॅगन फ्रूट लागवडीवरील एक दिवसीय मोफत प्रशिक्षण शिबिरात सहभाग घेत बेळगावमधील आपल्या शेतजमिनीत लागवड करण्यासाठी त्या संस्थेकडून ड्रॅगन फळाची २००० रोपे खरेदी केली. ही रोपे त्यांनी आपल्या एक एकर जमिनीत लावली आणि सुमारे वर्षभरापूर्वी ठिबक सिंचनाच्या सहाय्याने त्यांची लागवड सुरू केली. शेतकऱ्याला त्या रोपांपासून आवश्यक प्रमाणात फळे तयार करण्यासाठी किमान तीन वर्षे प्रतीक्षा करावी लागते.
त्यानंतर वर्षातून दोनदा फळे येऊ शकतात. यामुळे शेतकऱ्याला चांगले उत्पन्न मिळते अशी माहिती ब्रम्हानंद गौरगोंडा यांनी दिली. पहिल्या वर्षी खूपच लहान असणाऱ्या रोपांनी सुमारे ५० फळे दिली जी खूप चवदार होती. त्यांनी आपल्या शेतजमिनीत ड्रॅगन फ्रूटच्या दोन जातींची लागवड केली असून यामध्ये एक पांढरा ड्रॅगन फ्रूट आणि दुसरा गुलाबी ड्रॅगन फ्रूट अशा दोन फळांच्या जातींचा समावेश आहे. पांढर्‍या ड्रॅगन फ्रूटमध्ये साखरेचे प्रमाण गुलाबी ड्रॅगन फ्रूटपेक्षा खूपच कमी असते. मात्र, पांढर्‍या ड्रॅगन फ्रूटपेक्षा गुलाबी ड्रॅगन फळे खूपच महाग असल्याचे त्यांनी सांगितले.
२००० रोपे लावण्यासाठी त्यांना त्यांच्या एक एकर जागेत ५०० काँक्रीटचे खांब बसवावे लागले. चार बाजूंच्या खांबाच्या दोन्ही बाजूला प्रत्येकी एक रोप लावावे लागले. ड्रॅगन फळांच्या लागवडीसाठी त्यांनी कोणत्याही रासायनिक खतांचा वापर केला नाही तर या पिकासाठी त्यांनी शेणखतासारख्या सेंद्रिय खताचाच वापर केल्याचे त्यांनी सांगितले. ड्रॅगन फ्रूटच्या रोपट्यांचा एकमात्र धोका म्हणजे उन्हाळ्याच्या हंगामात सूर्यप्रकाशाचा थेट संपर्क असून यामुळे या पिकाला विशिष्ट रोगाचा सामना करावा लागतो. हा धोका टाळण्यासाठी त्या रोपांवर पाण्यात मिसळून त्वरीत चुना (कॅल्शियम ऑक्साईड)फवारतात, ज्यामुळे त्यांना थेट सूर्यप्रकाशात येण्यास प्रतिबंध होतो. ड्रॅगन फ्रूट रोपांची योग्य देखभाल केली तर त्यांचे आयुष्य किमान १५ वर्षे असल्याचेही गौरगोंडा यांनी सांगितले.
शिवाय पहिल्या वर्षापेक्षा वृक्षारोपणाच्या दुसऱ्या वर्षी नक्कीच जास्त फळे मिळतील, पण त्याची अपेक्षा असतेच असे नाही. ड्रॅगन फ्रूट रोपांची पूर्ण वाढ झाल्यावरच परिणाम तिसर्‍या वर्षी दिसू शकतो आणि ते वर्षातून दोन वेळा नफा मिळवून देणारी फळे देतील, असा निष्कर्ष त्यांनी काढला आहे. बेळगावसारख्या पारंपरिक शेती करणाऱ्या भागात अशा पद्धतीचे नवे पीक घेत ब्रम्हानंद गौरगोंडा यांनी शेतकऱ्यांसमोर एक नवे उदाहरण निर्माण केले आहे.
