बेळगावच्या निरंजन श्रीनिवास कारगी याची पोर्टेबल वॉटर फिल्टर बनविणारा देशातील सर्वात तरुण संशोधक म्हणून इंडिया बुक ऑफ रेकॉर्डमध्ये नोंद झाली आहे. ‘निरनल’ हे सहज हाताळण्याजोगे जलशुद्धीकरण उपकरण (वॉटर फिल्टर) भारतातील सुरक्षित पिण्याचे पाणी संकल्पनेत क्रांतिकारी बदल घडवून आणण्याची शक्यता आहे. बेस्ट लीडर पुरस्कार मिळवणारा निरंजन आता पुढील वर्षापर्यंत निरनल प्रकल्प मोठ्या पातळीवर नेण्याच्या विचारात आहे.
देशातील अनेक भागांमध्ये सुरक्षित किंवा शुद्ध पिण्याच्या पाण्याची समस्या मोठी गंभीर बनली आहे. ग्रामीण भागातील लोकांसाठी खर्चिक असलेल्या वॉटर फिल्टरमध्ये क्रांतिकारी बदल झाला पाहिजे असे मला नेहमी वाटायचे त्यातूनच या सामाजिक समस्येकडे मी संधी म्हणून पाहिले आणि अत्यंत माफक दरातील पोर्टेबल वॉटर फिल्टरची निर्मिती केली, असे निरंजन कारगी याने सांगितले. निरंजन यांचे माध्यमिक शिक्षण कॅम्प येथील सेंट मेरीज हायस्कूल येथे तर पदवीपूर्व अभ्यासक्रम त्याने गोविंदराम सक्सेरिया सायन्स कॉलेजमधून पूर्ण केला आहे.
त्यानंतर अभियांत्रिकी अर्थात इंजिनीअरिंगमधील पदवी संपादन करण्यासाठी त्याने अंगडी इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी अँड मॅनेजमेंट बेळगाव या संस्थेत प्रवेश घेतला. त्याचे वडील व्यवसायिक असून आई गृहिणी आहे आणि बहीण अभियांत्रिकी अभ्यासक्रम शिकत आहे. निरंजन याच्या उद्योजक उपक्रमांमध्ये या तिघांनी मजबूत आधार देणाऱ्या खांबांची भूमिका बजावली आहे.
वॉटर फिल्टर प्रकल्पाच्या यशानंतर निरंजन याने हायड्रोजन वेल्डिंग उपकरण तयार केले. हे उपकरण पाणी आत घेऊन हायड्रोजनची निर्मिती करते, जो वेल्डिंगच्या कामात उपयोगी ठरतो. त्याचप्रमाणे उत्पादित झालेला ऑक्सिजन नफ्यासाठी हॉस्पिटल्सना विकला जातो. हे उपकरण निरंजनने देशपांडे फाउंडेशन आयोजित युवा समिटमध्ये मांडले असता त्याला कैलाश सत्यार्थी यांच्या हस्ते बेस्ट लीडर पुरस्कार देऊन गौरविण्यात आले.
शुद्ध पिण्याच्या पाण्यासाठी निरंजन याने तयार केलेले पोर्टेबल वॉटर फिल्टर हे प्रामुख्याने गरिबी रेषेखालील लोक, सरकारी शाळांमधील मुले आणि शेतकऱ्यांसाठी आहे. या वॉटर फिल्टरची किंमत अवघी 20 रुपये आहे. प्लास्टिक, ॲक्टीव्हेट कार्बन, कापूस आणि जाळी पासून तयार करण्यात आलेले हे पोर्टेबल वॉटर फिल्टर कोणत्याही पाण्याच्या बाटलीला अथवा नळाला बसू शकते. याखेरीज या वॉटर फिल्टरची पाणी शुद्ध करण्याची क्षमता 1500 लिटर इतकी आहे.
निरनल वॉटर फिल्टर डिझाईनला 17 ऑगस्ट 2021 रोजी पेटंट मिळाले आणि ते व्यावसायिक दृष्ट्या प्रथम बाजारात विक्रीसाठी आणण्यात आले. धारवाड येथील कृषी मेळाव्यासह बेळगाव आणि रायचूर येथील शाळा कॉलेजेसमध्ये 5000 हून अधिक निरनलची विक्री झाली आहे. आपण जेंव्हा ज्ञानाची अंमलबजावणी करतो तेव्हा ते शक्तिशाली असते. लीडने मला व्यासपीठ मिळवून दिले ज्यामुळे मी माझ्या कल्पना जगासमोर मांडू शकलो, असे निरंजन कारगी याने सांगितले.
