दिवाळीचा सण साजरा करताना अनेक जण पशु पक्षांकडे साफ दुर्लक्ष करतात. फटाके व ध्वनी व वायू प्रदूषणामुळे पशुपक्ष्यांवर याचा मोठ्या प्रमाणात परिणाम होतो. त्यामुळे फटाके वाजवताना थोडे भांण राहणेही गरजेचे आहे. दरवर्षी हजारो पक्षांचा कीटकांचा अकाली मृत्यू होतो. विशेष म्हणजे दिवाळीच्या पाच काळात मोठ्या प्रमाणात पक्षांचे स्थलांतर होते.
फटाक्यांमुळे होणार्या ध्वनी व वायू प्रदूषणाचा परिणाम अनेक जनावरांवर व किटकनाशक कामावर होतो. त्यामुळे पक्षी जगतात काम करणाऱ्या स्वयंसेवी संघटनांनी फटाका विरोधात देशव्यापी काम करणे काळाची गरज बनली आहे. दिवाळीमध्ये सायंकाळी सहानंतर ध्वनिप्रदूषण तर सामान्य दरापेक्षा सुमारे 45 ते 50 टक्क्यांनी वाढतो. व्यवसायिक भागात 65 डेसिबल औद्योगिक भागात 75 ते 85 डेसिबल निवासी भागात 55 मर्यादा शासनाने घालून दिलेली आहे. मात्र त्याचे पालन होताना दिसत नाही. प्रकाश फेकणाऱ्या फटाक्यांमुळे पक्षांच्या डोळ्यावर अत्यंत विपरीत परिणाम होत असल्याने अनेक पक्षी स्थलांतरित करतात.
फटाक्यांच्या आवाजामुळे पक्ष्यांच्या कामावर विपरित परिणाम होतो. अतीतीव्र प्रकाशामुळे पक्षांच्या आंधळेपणा येतो आणि अंधारात चाचपडत पडल्यामुळे पक्षी झाडावरून भिंतीवर भ्रमण करताना अजून त्यांचा मृत्यू होतो. फटाक्यांच्या मोठ्या आवाजामुळे अनेक पक्षी खाली पडून जखमी होत आहेत. आकाशात सोडल्या जाणाऱ्या रॉकेट मुळे आणि वर जाऊन फुटणारे फटाके त्यामुळे पक्ष्यांचे अधिवास म्हणजेच झाडावरील त्यांचा देखील धोका पोहोचतो.
अशा परिस्थितीत अधिक समतेचे फटाके न वाजवता नागरिकांनी उत्साह जोरात केला तरी अनेकांचा पशुपक्ष्यांचा विचार करून दिवाळी साजरी करावी अशी मागणी होत असते. मात्र काही स्वयंसेवी संघटना फटाक्यांची आतषबाजी बंद करण्याकडे जागृती करण्याची गरज निर्माण झाली असताना याकडे साफ दुर्लक्ष झाल्याचे दिसून येत आहे. सध्यातरी दिवाळीच्या सणात मोठ्या प्रमाणात पक्षांचे स्थलांतर व त्यांच्या आरोग्यावर परिणाम झाला असला तरी याचे ठोस अशी माहिती नागरिकांना नसल्यामुळे फटाक्यांचा आवाज मात्र जोरच राहिला आहे. याकडे गांभीर्याने विचार करण्याची गरज निर्माण झाली आहे.
