बेळगाव लाईव्ह :बेळगाव महानगरपालिकेने सुरत येथील सौराष्ट्र एन्व्हायरो प्रोजेक्ट प्रायव्हेट लिमिटेड या कंपनीला 13.84 कोटी रुपयांचे बायो मायनिंग अर्थात जैव-खनन कंत्राट देऊन जुन्या कचऱ्याच्या दीर्घकालीन समस्येचे निराकरण करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. याचे उद्दिष्ट खासबाग येथील जुन्या कचरा डेपोमध्ये जमा झालेला सुमारे 5 लाख टन कचरा साफ करणे हे असून ज्याचे काम येत्या फेब्रुवारीमध्ये सुरू होणार आहे.
कर्नाटकातील 193 शहरी स्थानिक स्वराज्य संस्थांना साचलेल्या 173 लाख टन जुन्या कचऱ्याची समस्या भेडसावत आहे. या समस्येच्या निवारणार्थ केंद्र सरकारने 950.48 कोटी रुपये मंजूर करूनही निधीचा वापर झालेला नाही. यापैकी 538 कोटी रुपये बेंगलोरला आणि 412.44 कोटी रुपये बेळगाव आणि इतर स्थानिक स्वराज्य संस्थांसाठी राखून ठेवले आहेत. मात्र केंद्राकडून मंजूर 950 कोटी 48 लाख रुपयांपैकी एक पैसाही अद्याप खर्च झालेला नाही. बोलीदारांना आकर्षित करण्यासाठी इतर स्थानिक स्वराज्य संस्थाना संघर्ष करावा लागत असताना बेळगाव महापालिकेला मात्र यशस्वीरित्या कंत्राट देण्यात आले आहे.
खासबाग येथील जुन्या कचरा डेपोतील कचरा हटविण्याचे कंत्राट सुरत येथील सौराष्ट्र एन्व्हायरो प्रोजेक्ट प्रायव्हेट लिमिटेड या कंपनीला देण्यात आले आहे. या कामासाठी बेळगाव महापालिकेला सुरुवातीला 15 कोटी रुपयांचा निधी मंजूर झाला आहे. तथापि कंपनीने 13 कोटी 83 लाख 78 हजार रुपयांचे कंत्राट घेतले आहे. बेळगाव महापालिकेने गेल्या 16 जानेवारी रोजी सदर कंपनीला वर्क ऑर्डर अर्थात कार्यआदेश दिला असून येत्या फेब्रुवारी महिन्यात खासबाग कचरा डेपो बायो मायनिंग सुरू होणार आहे.
खासबाग येथील जुना कचरा डेपो हा 2006 पूर्वीपासून शहरातील कचऱ्याचे डंपिंग ग्राउंड आहे. तुरमुरी कचरा डेपोच्या स्थापनेनंतर खासबाग डेपो रद्द करण्यात आला. तथापि तेथे जमा झालेल्या कचरा गेल्या 18 वर्षापासून अस्पर्ष राहिला आहे. या खेरीज शहराची एक मौल्यवान जागा कचऱ्याने व्यापली गेली आहे.
महापालिकेतून मिळालेल्या माहितीनुसार तेथे तब्बल 5 लाख टन कचरा आहे. सदर कचरा हटविण्यात आल्यानंतर अत्यंत आवश्यक शहरी जमीन उपलब्ध होणार असून जी नव्या विकास प्रकल्पांसाठी पुन्हा वापरण्यात येणार आहे. जैव-खनन प्रक्रिया कचऱ्याचे विलगीकरण करून त्याचे प्रभावीपणे व्यवस्थापन करेल. जे बेळगावच्या दृष्टीने शाश्वत कचरा व्यवस्थापनाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल करणार आहे. जैव-खनन ही एक पर्यावरणपूरक कचरा व्यवस्थापन पद्धत आहे. त्यामध्ये जुन्या कचऱ्यापासून संसाधने पुनर्प्राप्त करण्यासाठी जैविक आणि यांत्रिक प्रक्रिया वापरली जाते.
जैव-खनन कचरा व्यवस्थापन पद्धतीत पुढील प्रमाणे कार्य केले जाते. विलगीकरण: कचऱ्याचे उत्खनन करून कुजवता येण्यासारखी सामग्री (बायोडिग्रेडेबल मटेरियल), पुनर्वापरा योग्य (प्लास्टिक आणि धातूसारखे) आणि पुनर्नवीनीकरण न करण्यायोग्य (नॉन-रिसायकल) पदार्थांमध्ये विभागले जाते.
कंपोस्टिंग : बायोडिग्रेडेबल कचऱ्यावर जैविक पद्धतीने प्रक्रिया करून कंपोस्ट किंवा मातीसारखी सामग्री तयार केली जाते. पुनर्वापर आणि पुनर्वापर : पुनर्वापर करण्यायोग्य सामग्रीवर पुनर्वापरासाठी प्रक्रिया केली जाते. जमीन पुनर्प्राप्ती : पुनर्वापर न करता येण्याजोग्या अवशेषांची सुरक्षितपणे विल्हेवाट लावली जाते. परिणामी जमीन इतर वापरासाठी मोकळी होते. जैव-खनन प्रदूषण कमी करण्यास जमिनीवर हक्क मिळवण्यास आणि मौल्यवान संसाधने पुनर्प्राप्त करण्यात मदत करते.
