राज्यभरातील कारागृहातील कैद्यांपैकी जवळपास एक तृतीयांश कैदी निरक्षर असल्याचे नुकत्याच करण्यात आलेल्या सर्वेक्षणात आढळून आले आहे. यामुळे नोव्हेंबरपासून राज्य सरकार त्यांना लिहिता वाचता यावे यासाठी साक्षरता कार्यक्रम कारागृहात सुरू करणार आहे.
सुमारे 15,000 कैद्यांपैकी – 51 तुरुंगात दोषी आणि अंडरट्रायल दोन्ही – सुमारे 5,000 पूर्णपणे निरक्षर किंवा फक्त स्वाक्षरी करण्याची क्षमता असलेले आढळले. यापैकी बहुतांश जण त्यांच्या स्वाक्षरीसाठी अंगठ्याचा ठसा लावत आहेत.
कर्नाटकातील 51 तुरुंगांमध्ये नऊ मध्यवर्ती कारागृहे, 21 जिल्हा कारागृहे, 30 तालुका कारागृहे आणि बेंगळुरूजवळील देवनहल्ली येथील एक खुल्या कारागृहाचा समावेश आहे. सध्या, सुमारे 11,200 कैदी अंडरट्रायल आहेत आणि सुमारे 3,800 दोषी अर्थात पक्के कैदी आहेत
या कैद्यांमध्ये साक्षरता आणण्याचा कार्यक्रम सरकारने बेंगळुरू मध्यवर्ती कारागृहात सुरू केला होता, तो नोव्हेंबरपासून राज्यातील सर्व कारागृहांमध्ये सुरू केला जाणार आहे. कर्नाटकातील सर्वात मोठ्या बेंगळुरू मध्यवर्ती कारागृहात सुमारे 4,800 कैदी आहेत. 18 ते 90 या वयोगटात असे आढळून आले की सुमारे 700 कैदी निरक्षर आहेत तर सुमारे 580 कैद्यांनी इयत्ता पाचवीपर्यंत शिक्षण घेतले आहे.
तुरुंग प्रशासनाने 10 कैद्यांच्या तुकड्या तयार केल्या आहेत, जे निरक्षर आहेत त्यांना लिहिता वाचता येणाऱ्या कैद्यांच्या टीमखाली आणले जाते.
“साक्षरता आणण्यासाठी सुशिक्षित कैद्यांच्या सेवेचा उपयोग करणे ही कल्पना आहे. सहा महिन्यांच्या कालावधीत, त्यांना तिसरी इयत्तेपर्यंतचा अभ्यासक्रम शिकवला जाईल,” असे गृह विभागाच्या सूत्रांनी सांगितले. “त्यानंतर कैदी नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओपन लर्निंगद्वारे आयोजित एसएसएलसी-स्तरीय परीक्षेला बसण्यास पात्र होतील.”
प्रशिक्षण
हा प्रकल्प यशस्वी करण्यासाठी, निरक्षर कैद्यांना शिकवण्यासाठी निवडलेल्या साक्षर कैद्यांना जनशिक्षण विभागाने आणलेल्या प्रशिक्षकांच्या अभ्यासक्रमाद्वारे प्रशिक्षण दिले जाईल.
गृहमंत्री अरग ज्ञानेंद्र म्हणाले, “आम्ही कैद्यांना मोबदला देण्याची योजना आखत आहोत .ज्यांना शिकवण्यासाठी मदत केली जाईल. बाहेरील शिक्षकांचीही मदत घेतली जाऊ शकते.”
श्री.ज्ञानेंद्र म्हणाले, “हे कैदी अंगठ्याचे ठसे लावून तुरुंगात दाखल झाले. पण तुरुंगातून बाहेर पडल्यावर त्यांनी स्वाक्षरी करावी अशी आमची इच्छा आहे.”
