बेळगाव लाईव्ह : राज्याच्या ग्रामीण भागात किशोरावस्थेतील गर्भधारणेची वाढती प्रकरणे चिंताजनक असून, बेळगाव जिल्हा हा सर्वाधिक प्रभावित क्षेत्रांपैकी एक बनला आहे. बालविवाह प्रतिबंधक कायद्यासारखे कडक नियम असूनही, ही प्रथा अजूनही मोठ्या प्रमाणावर सुरू असून, दरवर्षी शेकडो मुलींना अकाली मातृत्वाकडे ढकलले जात आहे.
जिल्हा आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण विभागाच्या अधिकृत आकडेवारीनुसार, गेल्या चार वर्षांत बेळगाव जिल्ह्यात किशोरावस्थेतील गर्भधारणेची १,४७७ प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत. मात्र, अनेक प्रकरणे नोंदवलीच जात नाहीत किंवा अधिकृत रेकॉर्डमध्ये येण्यापूर्वीच ती संपतात, त्यामुळे ही संख्या प्रत्यक्षात खूप जास्त असू शकते, असे सामाजिक कार्यकर्त्यांचे म्हणणे आहे.
२०२२-२३ पासून ४ सप्टेंबर २०२५ पर्यंतच्या आकडेवारीनुसार, हुक्केरी तालुका ३५३ प्रकरणांसह आघाडीवर आहे, त्यानंतर अथणी (२०१), रायबाग (१७५), बैलहोंगल (१७२), खानापूर (१४३), रामदुर्ग (११८), सवदत्ती (१०२), गोकाक (१०१), चिक्कोडी (८४) आणि बेळगाव शहर (२८) अशी आकडेवारी आहे. ही आकडेवारी ग्रामीण-शहरी भागांतील मोठी दरी स्पष्ट करते, जिथे तालुक्यांमध्ये चिंताजनक आकडेवारी आहे, तर शहरी भागात कमी प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत.
एक आरोग्य तज्ज्ञ म्हणाले, “किशोरावस्थेतील मातांना शिक्षण सोडावे लागते, त्यांना गरिबी आणि सामाजिक भेदभावाचा सामना करावा लागतो. या दुष्टचक्राचा फटका त्यांच्या मुलांनाही बसतो.”
बालविवाह प्रतिबंधक कायदा १८ वर्षांखालील मुलींच्या विवाहावर स्पष्टपणे बंदी घालतो. तरीही अनेक गावांमध्ये पालकांचा दबाव, गरिबी आणि जुन्या चालीरीती कायद्यावर वरचढ ठरतात. पोलीस आणि जिल्हा प्रशासन अनेकदा ‘कौटुंबिक बाब’ म्हणून या प्रकरणांकडे दुर्लक्ष करतात, असा आरोप केला जातो.
हुक्केरी तालुक्यातील बस्सापूर येथील एका प्रकरणात, एका माजी ग्रामपंचायत अध्यक्षाने दोन वर्षांपूर्वी १५ वर्षांच्या मुलीशी लग्न केले. काही महिन्यांपूर्वी त्या मुलीने एका बाळाला जन्म दिला, मात्र प्रसारमाध्यमांच्या हस्तक्षेपानंतरच पोलिसांनी गुन्हा दाखल केला. या गंभीर उल्लंघनाकडे अधिकाऱ्यांचा बेफिकीर दृष्टिकोन या घटनेतून दिसून येतो, असे कार्यकर्त्यांनी म्हटले आहे.
जोपर्यंत या नियमांची गांभीर्याने अंमलबजावणी होत नाही, तोपर्यंत बालविवाह आणि किशोरावस्थेतील गर्भधारणेचे हे दुष्टचक्र तरुण मुलींचे जीवन उद्ध्वस्त करत राहील आणि ते केवळ आकडेवारीपुरतेच मर्यादित राहील, असा इशारा तज्ज्ञांनी दिला आहे.
